Τετάρτη 20 Ιουνίου 2018

Κοινωνική ανισότητα και πατέρες της εκκλησίας


Δεν έχουν λείψει μέσα στην ιστορία απόψεις θεολογούντων, ότι η ταξική κοινωνία είναι θέλημα Θεού. Οι πατερικές θέσεις που θα εκτεθούν στη συνέχεια, προσφέρουν τη βάση για μια ριζική αμφισβήτηση  της ταξικής κοινωνίας. Οι πατέρες δεν αντιλαμβάνονται την ταξική κοινωνία ως θέλημα Θεού αλλά ως απόρροια της πτώσης του ανθρώπου.  Η φτώχεια και ο πλούτος και η δουλεία, λέει ο αγ. Γρηγόριος ο θεολόγος (4ος αι.) εισέβαλαν στην ανθρωπότητα όπως εισβάλουν στον οργανισμό οι αρρώστιες. Συνεχίζοντας ο αγ. Γρηγόριος μας λέει ότι ο νόμος τον οποίο πρέπει να δέχεται ο χριστιανός, δεν είναι ο νόμος του ισχυρού (δηλαδή η ταξική ανισότητα) αλλά του δημιουργού (δηλαδή η ισότητα). Παρόμοια και ο  Αμβρόσιος Μεδιολάνων (4ος αι.)  ο Μ. Βασίλειος και Χρυσόστομος (4ος αι.) ο Συμεών ο νέος θεολόγος (11ος αι.) κ.α. επιμένουν ότι η γη δόθηκε από το Θεό σε όλους από κοινού και ότι το δικαίωμα της ιδιοκτησίας ( και, πολύ περισσότερο η ανισότητα στην ιδιοκτησία) αποτελεί αυθαιρεσία. Είναι χαρακτηριστική η εικόνα  που φέρνει ο Μ. Βασίλειος για να απαντήσει στους ισχυρισμούς των πλουσίων ότι τάχα δεν αδικούν κανέναν, αφού η ιδιοκτησία τους είναι σύννομη. Ο πλούσιος  - λέει – μοιάζει με εκείνον που μπαίνει πρώτος στο θέατρο, πιάνει όσα άδεια καθίσματα μπορεί και κατόπιν δεν αφήνει να καθίσουν εκεί όσοι μπαίνουν μετά.
Αυτές οι θέσεις των πατέρων πρέπει να σημειωθεί ότι διατυπώθηκαν σε μια περίοδο που η κυριαρχία του ρωμαϊκού δικαίου και της ατομικής ιδιοκτησίας δεν αμφισβητούνταν.
Χάρης Πάτσης